Ból barku jest drugą, zaraz po bólach kręgosłupa, najczęściej zgłaszaną przez pacjentów dolegliwością. Zbagatelizowany, może prowadzić do wielu nieprzyjemnych konsekwencji, które mogą uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie.
Anatomia stawu ramiennego
Bark, czyli inaczej staw ramienny, jest najbardziej ruchomym stawem naszego organizmu. Ma charakterystyczną i skomplikowaną budowę oraz dużą mobilność. To sprawia, że bark jest obszarem najbardziej narażonym na różnego rodzaju urazy i przeciążenia.
Kogo najczęściej dotykają problemy bólowe barku?
Problem bólowy okolicy barku dotyka na ogół osób aktywnych fizycznie, pracujących z rękami uniesionymi ponad głowę i sportowców wykonujących zamachowe ruchy rękami (np. siatkarze, pływacy, tenisiści).
Ból barku często nasila się w trakcie wykonywania ruchów, przede wszystkim podczas unoszenia ręki do góry i w bok oraz ruchu ręką za plecy, co znacznie utrudnia wykonywanie czynności dnia codziennego. Problematyczne staje się między innymi: ubieranie, mycie, czesanie, zapinanie stanika, jedzenie czy zmiana biegów podczas jazdy samochodem.
Odczucie bólowe występuje wówczas głównie w samym barku (szczególnie w jego przedniej i bocznej części), ale może pojawić się również w okolicy łopatki i połączenia obojczyka z mostkiem.
Ból barku: przyczyny
Pojawienie się bólu to często skutek przeciążenia mięśni, bezpośredniego urazu (zwichnięcie, podwichnięcie, stłuczenie) czy uszkodzenia ścięgien mięśni stabilizujących staw barkowy (tzw. mięśni stożka rotatorów; naciągnięcie, naderwanie, zerwanie).
To również konsekwencja zamkniętej postawy ciała, przewlekłego stresu lub zaburzeń pracy narządów wewnętrznych. Jak to możliwe? Prawy bark związany jest z wątrobą, a lewy z żołądkiem. Oznacza to, że np. obciążanie wątroby lekami, spożywanie alkoholu czy nieprawidłowa dieta, mogą prowadzić do pojawienia się bólu barku.
Jakie objawy towarzyszą bolesnemu barkowi?
Ból barku może wiązać się z nadmiernym napięciem mięśni w okolicy barku, łopatki i ręki, czy ogólną tkliwością bólową tego obszaru. Współwystępuje z ograniczeniem zakresów ruchu, sztywnością barku (szczególnie rano po obudzeniu), oraz zmniejszeniem siły mięśniowej.
Nierzadko pojawia się w towarzystwie braku uczucia stabilności stawu. Może pojawiać się również przeskakiwanie, chrupanie, czy trzeszczenie podczas wykonywania ruchu. Pacjenci zgłaszający ból barku skarżą się także na obrzęk stawu i trudności w zasypianiu (ból uniemożliwia spanie na problematycznym boku, może też wybudzać w nocy).
Objawy o podłożu neurologicznym charakteryzuje ból promieniujący od barku, wzdłuż całego ramienia, aż do łokcia i nadgarstka. Ból może promieniować również do szyi i głowy.
Ból barku: jaki sposób przebiega diagnostyka?
Warunkiem skutecznej terapii jest prawidłowa diagnostyka. Składają się na nią przeprowadzenie dokładnego wywiadu, który pozwoli poznać historię pacjenta oraz szczegółowe badania. Te dwa elementy wizyty pozwalają fizjoterapeucie ustalić przyczynę bólu barku pacjenta. Elementy wizyty obejmują:
- ocenę ciała pacjenta od przodu, tyłu i boku – terapeuta poszukuje ewentualnych asymetrii, zmian skórnych i tego, co wydaje się odbiegać od normy
- badanie palpacyjne – za pomocą dotyku terapeuta ocenia napięcie, elastyczność, rozciągliwość, przesuwalność, temperaturę tkanek miękkich i ich bolesność.
- przeprowadzenie testów funkcjonalnych (zbadanie przykurczów mięśniowych i zakresu ruchomości stawu), które pomogą terapeucie postawić trafną diagnozę dotyczącą schorzenia w obrębie stawu
Czy można z góry określić czas leczenia?
Długość trwania procesu terapeutycznego zależy przede wszystkim od tego, kiedy pacjent odwiedzi gabinet i podda się terapii. Oczywiście im wcześniej, tym lepiej. Plan dalszej terapii zależny jest także od tego, w jaki sposób organizm zareaguje na bodźce terapeutyczne. Szybko wdrożona terapia może przynieść w pełni zadowalające efekty już po pierwszej wizycie! Każde zwlekanie i odkładanie wizyty na później, może wiązać się z dłuższym i trudniejszym procesem terapeutycznym.
Ból barku – jak przebiega fizjoterapia?
Odpowiednio dobrana terapia, ukierunkowana jest przede wszystkim na zmniejszenie dolegliwości bólowych. Ma również na celu zwiększenie mobilności stawu ramiennego oraz wzmocnienie mięśni stabilizujących bark. Dzięki temu nie trzeba będzie sięgać po leki przeciwbólowe czy maści.
Podstawową formą pracy z bolesnym barkiem jest terapia manualna, której celem będzie ogólne rozluźnienie, czyli zmniejszenie napięcia przeciążonych struktur. Ta bierze sobie także za cel przywrócenie prawidłowej ruchomości, rozciągliwości i elastyczności tkanek występujących wokół stawu ramiennego. Dopasowane techniki manualne przyczynią się do zniwelowania odczuwanego bólu oraz odzyskania utraconej mobilności stawu.
Przyczyną problemu bólowego mogą być zaburzenia związane z pracą narządów wewnętrznych. Wówczas terapeuta skupia się na pracy w obrębie brzucha i przepony oddechowej.
Oprócz przeprowadzenia terapii manualnej, fizjoterapeuta dobiera ćwiczenia. Te, dopasowane są do aktualnej sprawności i wydolności organizmu pacjenta. Odpowiednio dobrany trening złagodzi dolegliwości bólowe, przywróci prawidłowy zakres ruchomości stawu oraz poprawi ogólną sprawność fizyczną.
Trening powinien obejmować przede wszystkim ćwiczenia, które wzmocnią osłabione mięśnie stabilizujące staw ramienny. Dodaje się również ćwiczenia, które rozciągną mięśnie nadmierne napięte. Bardzo ważne są również ćwiczenia oddechowe poprawiające rozluźnienie przeciążonych struktur.
Istotne, aby pacjent ćwiczył zgodnie z zaleceniami. Na szczęście podczas wizyty terapeuta odpowiednio edukuje i wyjaśnia, co możesz samodzielnie robić w domu. Regularny ruch jest bowiem receptą na lepsze samopoczucie i pozbycie się dolegliwości bólowych barku. Wpływa na ogólne odżywienie tkanek, dzięki czemu zmniejszy ryzyko powstawania zmian zwyrodnieniowych.
Odpowiednio dobrane techniki terapeutyczne i prawidłowo dopasowane ćwiczenia skutecznie zmniejszą ból. Poprawią też funkcje całego kompleksu barkowego oraz przyczynią się do poprawy jakości życia.